Elke kandidaat-vervoerder moet voldoen aan de voorwaarden voor toegang tot het beroep en aan de voorwaarden voor markttoegang om personen te mogen vervoeren.

Inleiding

De Europese reglementering betreffende de toegang tot het beroep geldt voor alle bedrijven die het beroep van wegvervoerondernemer uitoefenen, dat wil zeggen dat ze geldt voor de activiteiten van elke onderneming die door middel van wegvoertuigen en afhankelijk van hun bouwtype en uitrusting, meer dan negen personen vervoert, inclusief de bestuurder, met voertuigen die bestemd zijn voor het reizigersvervoer, aangeboden aan het publiek of aan bepaalde categorieën van gebruikers, tegen een vergoeding die betaald wordt door de vervoerde persoon of door de organisator van het vervoer.

Definitie

Ongeregeld vervoer

Ongeregeld vervoer zijn de diensten die niet beantwoorden aan de definitie van het geregeld vervoer, met inbegrip van het bijzonder geregeld vervoer, en die als belangrijkste kenmerk hebben dat ze groepen vervoeren die zijn samengesteld op initiatief van de opdrachtgever of de vervoerder zelf. Ook het internationale geregelde vervoer op lange afstand valt onder het ongeregelde vervoer.

Over het algemeen is er geen regeling, dat wil zeggen dat er geen vaste trajecten, uurregelingen of halteplaatsen zijn. Het betreft toeristisch vervoer, schoolreizen, het vervoer van groepen supporters naar sportevenementen, uitstappen van verenigingen of bedrijven enz.

Indien het vervoer wordt uitgevoerd met een voertuig dat door zijn bouw en uitrusting is bestemd voor het vervoer van maximaal negen personen, inclusief de bestuurder, dan betreft het een taxidienst of een dienst voor het verhuren van voertuigen met bestuurder.

Geregeld vervoer

Volgens de Europese wetgeving is geregeld vervoer de diensten die zorgen voor het vervoer van reizigers met een bepaalde regelmaat en op een bepaald traject, waarbij reizigers op- en afstappen aan vooraf bepaalde haltes.

De sector van het collectief personenvervoer tegen vergoeding over de weg definieert geregeld vervoer als het personenvervoer dat wordt uitgevoerd voor rekening van de Opérateur de transport en Wallonie (OTW) en van de Vlaamse Vervoermaatschappij (VVM), ongeacht de vervoercapaciteit van het voertuig en ongeacht de aandrijfwijze van de gebruikte vervoermiddelen. Dit vervoer wordt uitgevoerd volgens deze criteria: een bepaalde reisweg en een bepaalde en regelmatige uurregeling. De reizigers stappen op en af aan vooraf bepaalde haltes. Dit vervoer is voor iedereen toegankelijk, ook al geldt eventueel de verplichting om de reis te reserveren.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is niet in deze publicatie opgenomen, omdat het geregeld vervoer er exclusief wordt uitgevoerd door de Maatschappij voor Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB).

Bijzonder geregeld vervoer

Het bijzonder geregeld vervoer betreft diensten die, ongeacht wie het vervoer organiseert, bepaalde categorieën reizigers vervoert, met uitsluiting van andere reizigers.

Het bijzonder geregeld vervoer omvat onder andere:

- vervoer van leerlingen en van personen met een handicap van en naar schoolinstellingen;

- schoolvervoer voor eigen rekening, onder andere van en naar het zwembad, gezondheidscentrum, sportcentrum;

- vervoer van kinderen tijdens vakantiekampen of van en naar speelpleinen;

- vervoer van werknemers van bedrijven;

- en andere vormen van vervoer die door bedrijven worden georganiseerd (bijvoorbeeld pendeldiensten door winkelcentra), rusthuizen, ...

Toegang tot het beroep

Toepassingsgebied

De wetgeving geldt voor de volgende vervoerwijzen:

• ongeregeld vervoer, al dan niet uitgevoerd als hoofdactiviteit;
• (internationaal) geregeld vervoer en bijzonder (internationaal) geregeld vervoer, al dan niet uitgevoerd als hoofdactiviteit;
• vervoer voor eigen rekening.

Voorwaarden

De Europese wetgever verplicht de ondernemingen voor personenvervoer over de weg om te voldoen aan vier cumulatieve voorwaarden:

A. werkelijk en op duurzame wijze in een lidstaat gevestigd zijn;

B. betrouwbaar zijn;

C. voldoende financiële draagkracht bezitten;

D. de vereiste vakbekwaamheid bezitten.

A. Op duurzame wijze gevestigd zijn

De onderneming moet:

• in België gevestigd zijn (Vlaanderen, Wallonië of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) en daar haar belangrijkste documenten bewaren, inzake boekhouding, personeelsbeleid, rij- en rusttijden, ...;
• zodra de vergunning is verleend, over één of meer ingeschreven voertuigen beschikken;
• daadwerkelijk en permanent haar activiteiten met betrekking tot de voertuigen verrichten, met de nodige administratieve en technische voorzieningen en faciliteiten.

In België wordt aangetoond dat de vestigingsvoorwaarde vervuld is door het meedelen van het inschrijvingsnummer in de Kruispuntbank van de Ondernemingen op het formulier om de communautaire vergunning aan te vragen.

B. Betrouwbaar zijn

Noch de natuurlijke persoon, noch de rechtspersoonmogen in België of in het buitenland een zware strafrechtelijke veroordeling hebben opgelopen (onder andere wegens valsheid in geschrifte, misbruik van vertrouwen, oplichterij, inbreuken op de jaarrekeningen en op de vennootschapsboekhouding, inbreuken op de btw-reglementering, illegaal werk, ...).

De betrouwbaarheid wordt in eerste instantie aangetoond door een afschrift van het strafregister of door middel van een document met een andere benaming dat als een equivalent kan worden beschouwd voor wat de inhoud betreft.

Rechtspersonen naar buitenlands recht moeten hun betrouwbaarheid aantonen door middel van een afschrift van het strafregister dat in België wordt uitgereikt. Natuurlijke personen met een andere dan de Belgische nationaliteit moeten niet alleen aantonen dat ze betrouwbaar zijn door een afschrift van hun Belgisch strafregister, maar ook door een afschrift van hun strafregister in hun land van oorsprong.

Deze documenten, afschriften en andere, dienen minder dan drie maanden vóór de indiening ervan te zijn afgeleverd.

C. Vakbekwaamheid

Kandidaten voor de functie van vervoersmanager moeten over voldoende professionele kennis beschikken, dit wordt vakbekwaamheid genoemd.

Om die vakbekwaamheid te verwerven moeten de kandidaten slagen in een examen. Indien zij geslaagd zijn in dit examen ontvangen zij een vakbekwaamheidscertificaat dat wordt uitgereikt door de FOD Mobiliteit en Vervoer.

Het is mogelijk om cursussen te volgen bij het Instituut Wegtransport en Logistiek België (ITLB), het enige erkende opleidingsinstituut voor het organiseren van deze cursussen (zelfs voor het reizigersvervoer over de weg). Men is niet verplicht op deze cursussen te volgen. Maar de kandidaten die bij hun eerste deelname aan het examen niet slagen en die geen cursussen bij het ITLB hebben gevolgd, zijn verplicht om de cursussen te volgen vóór ze zich opnieuw mogen inschrijven voor het examen.

De cursussen vinden elk jaar plaats in de maanden januari en februari, op weekdagen. Het examen bestaat uit een schriftelijk en een mondeling gedeelte. Het is mogelijk om voor bepaalde materies vrijstelling te verkrijgen. Het betreft dan bijvoorbeeld kandidaten met een bachelor of master in de rechten, economische wetenschappen of economie, een bachelor management, boekhouding of beheer, ... Sommige cursussen zijn gemeenschappelijk voor het goederen- en personenvervoer en andere zijn specifiek voor het personenvervoer.

Op de website van het ICB kunt u de cursussen van het programma "reizigersvervoer" raadplegen. Raadpleeg voor meer informatie ook de website van het ITLB (Vakbekwaamheid --> Examen --> Personenvervoer).

D. Financiële draagkracht

De onderneming moet het bewijs leveren van de vorming van een hoofdelijke borgstelling of van een kapitaal en reserves met een waarde van minstens € 9000 voor het eerste voertuig en € 5000 voor elk bijkomend voertuig.

De voertuigen die gebruikt worden in gemengde dienst (ongeregeld vervoer en bijzonder geregeld vervoer) zullen voldoen aan de eis inzake financiële draagkracht als deze draagkracht bewezen wordt door het ongeregeld vervoer ten opzichte van de federale overheid. Met andere woorden: men dient niet twee keer het bewijs te leveren voor deze voertuigen.

Aanstelling van de vervoersmanager

De vervoersmanager is een natuurlijke persoon die door een onderneming wordt tewerkgesteld of, indien deze onderneming een natuurlijke persoon is, deze persoon zelf of, indien in een dergelijke mogelijkheid is voorzien, een andere natuurlijke persoon die door de onderneming door middel van een contract wordt aangesteld en die daadwerkelijk en permanent de vervoersactiviteiten van deze onderneming leidt.

Een onderneming dient een vervoersmanager aan te stellen die over een vakbekwaamheidscertificaat beschikt en die daadwerkelijk en permanent de vervoersactiviteiten van de onderneming leidt. De vervoersmanager mag een reële band met de onderneming hebben (interne ondernemingsmanager) of kan als afgevaardigde worden aangesteld (externe ondernemingsmanager).

A. Intern

Een onderneming die het beroep van wegvervoerder uitoefent, stelt minstens één natuurlijke persoon aan, de vervoersmanager, die aan het betrouwbaarheidsvereiste voldoet en die:

• daadwerkelijk en permanent leiding geeft aan de vervoersactiviteiten van de onderneming;
• een reële band met de onderneming heeft, bijvoorbeeld omdat hij werknemer, directeur, eigenaar of aandeelhouder is of de onderneming leidt of, indien de onderneming een natuurlijke persoon is, deze persoon zelf; en
• in de Europese Unie verblijft.

B. Extern

Als een onderneming niet voldoet aan de vereiste van vakbekwaamheid, dan kan ze toch het beroep van personenvervoerder over de weg uitoefenen, zonder aanstelling van een vervoersmanager, op voorwaarde dat:

• de onderneming een natuurlijke persoon aanstelt die in de Europese Unie verblijft en voldoet aan de bepaalde vereisten inzake betrouwbaarheid en vakbekwaamheid en die contractueel gemachtigd is om de taken van een vervoersmanager uit te oefenen voor rekening van de onderneming;
• het contract dat de onderneming verbindt met de in punt a) bedoelde persoon de taken omschrijft die deze persoon daadwerkelijk en permanent moet vervullen en zijn verantwoordelijkheden als vervoersmanager bepaalt. De op deze manier omschreven taken omvatten onder andere het beheer van het voertuigenonderhoud, de controle van de vervoerscontracten en -documenten, de basisboekhouding, de toekenning van de ladingen of van de diensten aan de bestuurders en de voertuigen en het toezicht op de veiligheidsprocedures;

Voorbeeld van lastgevingsovereenkomst (FOD Mobiliteit en Vervoer)

• de betrokken persoon in zijn hoedanigheid van vervoersmanager de vervoersactiviteiten van maximaal vier verschillende ondernemingen mag leiden, die worden uitgevoerd met een totaal wagenpark van maximaal vijftig voertuigen voor al deze ondernemingen samen; en
• de persoon de hierboven opgesomde taken uitsluitend uitvoert in het belang van de onderneming en zijn verantwoordelijkheden volledig onafhankelijk uitvoert ten opzichte van elke onderneming waarvoor de onderneming vervoer uitvoert.

De onderneming betekent aan de bevoegde overheid de aangestelde vervoersmanager(s).

Toegang tot de markt

Eerst enkele bijzonderheden betreffende het vervoer voor rekening van derden en het vervoer voor eigen rekening:

Voor rekening van derden

Een externe beroepsvervoerder wenst het vervoer te organiseren voor een school, instelling, bedrijf of club.

Voor eigen rekening

Een school, instelling, bedrijf of club gebruikt zijn eigen voertuigen en zijn eigen personeel en het vervoer is een nevenactiviteit zonder winstoogmerk en niet voor handelsdoeleinden.

Internationaal ongeregeld en geregeld vervoer

De toegang tot de (inter)nationale markt hangt af van een communautaire vergunning die voor het ongeregeld vervoer wordt afgeleverd door de Directie Vergunningen en Rijbewijzen van de FOD Mobiliteit.

A. Vervoer voor rekening van derden

Het vervoer voor rekening van derden moet worden aangevraagd met een formulier dat beschikbaar is op de website van de FOD Mobiliteit.

Het formulier wordt samen met de gevraagde documenten en bewijsstukken opgestuurd naar de FOD Mobiliteit.

De communautaire vergunning wordt toegekend op naam van één enkele onderneming en is niet overdraagbaar.

De onderneming ontvangt hetzelfde aantal voor echt gewaarmerkte kopieën als het aantal voertuig waarvoor aan de voorwaarde van financiële draagkracht is voldaan. Een in België ingeschreven voertuig mag slechts gebruikt worden voor het vervoer van reizigers over de weg tegen vergoeding indien het vergezeld gaat van een voor echt gewaarmerkte kopie van de communautaire vergunning die geldig is voor dit voertuig.

B. Vervoer voor eigen rekening

Het vervoer voor eigen rekening omvat het vervoer dat zonder winstoogmerk en niet voor handelsdoeleinden wordt uitgevoerd door een natuurlijke of rechtspersoon wanneer:

de vervoersactiviteit een nevenactiviteit is;

• de voertuigen eigendom van de natuurlijke of rechtspersoon zijn en bestuurd worden door een personeelslid, de persoon zelf of personeel dat met een contract in dienst is;
• het vervoer een reële en permanente band met het bedrijf heeft.

De uitleg over het vervoer voor rekening van anderen kan toegepast worden op het vervoer voor eigen rekening.

C. Formulieren

• Aanvraag vergunning natuurlijke persoon
• Aanvraag vergunning rechtspersoon
• Vervanging vergunning natuurlijke persoon
• Vervanging vergunning rechtspersoon
• Vervanging vervoersmanager natuurlijke persoon
• Vervanging vervoersmanager rechtspersoon

Geregeld vervoer

A. In Wallonië

Het uitvoeren van geregeld vervoer wordt ofwel overgelaten aan een interne operator (TEC), ofwel toegekend aan privé-operators die concurreren via een openbare aanbesteding.

• Formulier betreffende toegang tot de markt

B. In Vlaanderen

Sinds de goedkeuring van een nieuw decreet over de basisbereikbaarheid is De Lijn niet langer de enige organisatie die het recht heeft om geregeld, niet-grensoverschrijdend en vergoed vervoer te organiseren. Het nieuwe Vlaamse decreet bepaalt dat als De Lijn de benchmark niet haalt, de Vlaamse regering één of meerdere privé-exploitanten mag aanstellen op basis van openbare aanbestedingen.

Indien u grensoverschrijdend geregeld vervoer in het Vlaamse Gewest wilt organiseren, kunt u in afwachting van de effectieve toepassing van deze nieuwe maatregel een vergunning aanvragen aan de Vlaamse regering, Departement Mobiliteit en Openbare Werken.

• Formulieren betreffende toegang tot de markt

Bijzonder geregeld vervoer

A. In Wallonië

Vervoer voor rekening van derden

• Pachtovereenkomst voor leerlingenvervoer

Leerlingenvervoer wordt omschreven als het vervoer van leerlingen vanaf opstapplaatsen naar school en omgekeerd, dat georganiseerd of gesubsidieerd wordt door de Franse Gemeenschap. Dit vervoer wordt uitsluitend door TEC uitgevoerd.

De exploitant die dergelijk vervoer wil aanbieden, moet een overeenkomst sluiten met de lokale TEC-exploitatiemaatschappij. TEC moet net als alle ondernemingen die voor haar rekening werken de wetgeving op de toegang tot het beroep naleven. Deze vergunning wordt door de Waalse regering aan TEC afgeleverd. De uitbating van leerlingenvervoer als bijzonder geregeld vervoer gebeurt volgens de bepalingen van een lastenboek dat goedgekeurd is door de Waalse regering.

• Andere vormen van bijzonder geregeld vervoer

Andere vormen van bijzonder geregeld vervoer zijn bijvoorbeeld leerlingen naar het zwembad, het sportcentrum of een speelplein brengen. Voor dit vervoer is een voorafgaande vergunning van de Waalse regering vereist.

De exploitant die dergelijk vervoer wil aanbieden, moet hetzij een overeenkomst sluiten met de interne operator (TEC), hetzij vooraf een vergunning aanvragen bij de Waalse regering.

• Formulier betreffende toegang tot de markt

Vervoer voor eigen rekening

Voor nationaal bijzonder geregeld vervoer voor eigen rekening (zonder winstoogmerk en niet voor handelsdoeleinden) is geen vergunning vereist.

B. In Vlaanderen

Voor de exploitatie van niet-grensoverschrijdend en grensoverschrijdend bijzonder geregeld vervoer is geen vergunning vereist als de organisator en de vervoerder een overeenkomst hebben gesloten.

Het schoolvervoer voor het Bijzonder Onderwijs werd toegekend aan de Vlaamse Vervoermaatschappij (VVM). Een exploitant die een dergelijk vervoer wil aanbieden, dient dus een overeenkomst met de VVM te sluiten.

Het is niet altijd mogelijk om een overeenkomst te sluiten. Een vervoerder die bijvoorbeeld voor rekening van derden werkt en die personen op specifieke tijdstippen van een parking naar de luchthaven moet vervoeren, kan geen overeenkomst sluiten met elke persoon. In de praktijk wordt een vergunning aangevraagd.

Vervoer voor rekening van derden

• Overeenkomst

Voor de exploitatie van niet-grensoverschrijdend en grensoverschrijdend bijzonder geregeld vervoer (maximaal 50 km een en terug of 25 km enkel) sluiten de partijen over het algemeen een overeenkomst.

• Vergunning

Voor de exploitatie van sommige niet-grensoverschrijdende vormen van bijzonder geregeld vervoer is een vergunning vereist indien de vervoerder en de organisator geen overeenkomst sluiten. Deze vergunning kan slechts aan de in Vlaanderen gevestigde exploitanten worden afgeleverd.

• Type-overeenkomst en vergunning

Vervoer voor eigen rekening

Voor het nationaal vervoer voor eigen rekening (zonder winstoogmerk en niet voor handelsdoeleinden) is een attest vereist.

Een attest kan slechts worden afgeleverd aan de persoon die het bewijst levert dat de hierboven vermelde voorwaarden worden nageleefd en die kan aantonen dat de vergunning wordt aangevraagd voor (bijzonder) geregeld vervoer:

1. dat de vervoersactiviteit een bijkomende activiteit is voor deze natuurlijke of rechtspersoon;

2. dat de gebruikte voertuigen eigendom zijn van deze natuurlijke of rechtspersoon of door deze laatste op krediet werden aangekocht of dat er een leasingovereenkomst voor werd afgesloten;

3. dat de voertuigen bestuurd worden door een personeelslid van de natuurlijke of rechtspersoon of door de natuurlijke persoon zelf.

• Attest

C. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Vervoer voor rekening van derden

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet de exploitant die bijzonder geregeld vervoer wil aanbieden een vergunning verkrijgen bij de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel - Brussel Mobiliteit.

• Aanvraagformulieren voor toegang tot het beroep

Vervoer voor eigen rekening

Voor het nationale vervoer voor eigen rekening is geen bijzondere vergunning vereist.