Bewijs van Vakbekwaamheid > Voorwaarden

Professionele bestuurders van voertuigen waarvoor een rijbewijs D, D+E, D1, D1+E[1] vereist is, dienen te voldoen aan de vakbekwaamheidsvoorschriften.

Vrijstellingen

Algemeen

De vereiste van vakbekwaamheid is van toepassing op professionele bestuurders en is bijgevolg niet van toepassing op de bestuurders[3]:

• van voertuigen met een toegelaten maximumsnelheid van ten hoogste 45 km per uur;
• van voertuigen in gebruik bij of onder controle van de strijdkrachten, de burgerbescherming, de brandweer en diensten verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde;
• van voertuigen die op de weg worden getest in verband met technische verbeteringen, reparatie, onderhoud, en nieuwe of omgebouwde voertuigen die nog niet in het verkeer zijn gebracht;
• van voertuigen die worden gebruikt bij noodtoestanden of worden ingezet voor reddingsoperaties;
• van voertuigen die worden gebruikt voor niet-commercieel goederen- en personenvervoer voor privédoeleinden.

Bepaalde (Professionele) Bestuurders

Zijn eveneens vrijgesteld van de vakbekwaamheid:

• de houders van een rijbewijs van groep D, mits dat uiterlijk op 9 september 2008 is afgegeven, zijn vrijgesteld van de verplichting tot het behalen van een getuigschrift van basiskwalificatie D[4];

Opgelet! De houders van een rijbewijs dat uiterlijk op 9 september 2008 is afgegeven dienen echter wel 35 uur nascholing gevolgd te hebben ten laatste op 9 september 2015[5] om de geldigheid van hun rijbewijs D met 5 jaar te verlengen.

• de houders van een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid D voor een periode van hoogstens één jaar voor vervoer binnen België;
• bestuurders die een praktisch examen afleggen of onderricht krijgen onder toezicht van een instructeur of op basis van een voorlopig rijbewijs model 3;
• bestuurders die een opleiding krijgen van een onderneming voor openbaar vervoer, door VDAB, FOREM, IBFFP of ADG[6], door de politieschool, het secundaire beroepsonderwijs, het leger en het onderwijs voor sociale promotie.

Voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid

Opgelet! De alternerende beroepsopleiding wegvervoer met een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid werd afgeschaft sinds 19 januari 2013.[7]

Opgelet! De alternerende beroepsopleiding wegvervoer met een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid werd afgeschaft sinds 19 januari 2013.[8]

Opgelet! De alternerende beroepsopleiding wegvervoer met een voorlopig rijbewijs vakbekwaamheid werd afgeschaft sinds 19 januari 2013.[9]

Minimumleeftijd

De minimumleeftijd voor het behalen van een bewijs van vakbekwaamheid D is vastgesteld op 21 jaar.[10] Afwijkingen op deze regel:

• elke kandidaat van tenminste 18 jaar kan een bewijs van vakbekwaamheid D verkrijgen dat enkel geldig is voor geregeld vervoer in België waarvan het traject ten hoogste 50 kilometer bedraagt;
• elke kandidaat van tenminste 20 jaar kan een bewijs van vakbekwaamheid D verkrijgen dat enkel geldig is voor personenvervoer binnen België. [11]

Getuigschrift van Basiskwalificatie D

Het getuigschrift van basiskwalificatie D kan bekomen worden na het slagen in een theorie- en een praktijkexamen georganiseerd door een erkende exameninstelling.

Opgelet! De examens met het oog op het behalen van een rijbewijs kunnen worden gecombineerd met de examens met het oog op het behalen van een bewijs van basiskwalificatie. [12]

• Het (gecombineerd) theoretisch examen basiskwalificatie

Het theoretisch examen basiskwalificatie bestaat uit drie delen[13]:

• 100 vragen waarbij uit meerdere antwoorden kan worden gekozen, dan wel vragen waarop één antwoord moet worden gegeven, of een combinatie van de twee systemen. Deze proef duurt 100 minuten;
• casestudy's. Deze proef duurt 80 minuten;
• een mondelinge proef. Deze proef duurt 60 minuten.

De kandidaten beschikken over minstens vier uren om het theorie-examen af te leggen.

Elk geslaagd deel van het theoretisch examen blijft geldig gedurende drie jaar.

Voorwaarden

De kandidaten voor het behalen van het examen basiskwalificatie of voor het gecombineerd theoretisch examen, moeten voldoen aan de volgende voorwaarden[14]:

• de kandidaat moet een rijbewijs voorleggen dat geldig is voor :

Ø de categorie B wanneer het gaat om een kandidaat voor het rijbewijs geldig voor de categorie D of voor de subcategorie D1;

Ø het besturen van het overeenstemmend trekkend voertuig wanneer het gaat om een kandidaat voor het rijbewijs geldig voor de categorie D+E of voor de subcategorie D1+E:

• de kandidaat mag niet vervallen zijn van het recht om een motorvoertuig van groep D te besturen en moet geslaagd zijn voor de geneeskundige- en/of psychologische onderzoeken die eventueel krachtens artikel 38 van de wegverkeerswet[15] worden opgelegd;
• de kandidaat moet voldoen aan de bepalingen van artikel 42 KB betreffende het rijbewijs[16]: de kandidaat moet medisch en lichamelijk geschikt bevonden worden voor het besturen van een motorvoertuig;

De kandidaten leggen bepaalde documenten voor[17]:

• de onderdanen van de Europese Unie leggen een geldig identiteitsbewijs voor;
• de onderdanen van een derde land leggen een document voor waaruit blijkt dat zij in dienst zijn van of werken voor een onderneming die gevestigd is in België.

De minimumleeftijd om deel te nemen aan het theoretisch examen basiskwalificatie is 17 jaar en 9 maanden.[18]

De kandidaat die geen van de landstalen (Frans, Nederlands of Duits) machtig is, mag de (gecombineerde) theoretische examens afleggen, bijgestaan door een tolk die onder de beëdigde vertalers wordt gekozen door de exameninstelling en door de kandidaat wordt vergoed.[19]

Herkansingen

Het aantal herkansingen is onbeperkt.

Speciale zittingen voor het theoretisch examen basiskwalifcatie

De kandidaten wiens het mentale of intellectuele vermogen of de graad van alfabetisme ontoereikend is, kunnen, op hun verzoek, de theoretische examens afleggen in een speciale zitting. Het examen mag niet meer dan twee maanden na de inschrijving plaatshebben. De betrokkene levert het bewijs dat hij zich in één van deze gevallen bevindt door het overleggen van een getuigschrift of attest van een psychisch-medisch-sociaal centrum, een OCMW, een instituut voor buitengewoon onderwijs, een centrum voor observatie of begeleiding of een centrum voor beroepsoriëntering.[20]

De kandidaten die ten minste vijfmaal niet slaagden voor één van de hierna vermelde theoretische examens kunnen eveneens, op hun verzoek, dit examen in een speciale zitting afleggen. Het examen mag niet meer dan twee maanden na de inschrijving plaatshebben.[21]

Het (gecombineerd) praktisch examen basiskwalificatie

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds het praktisch examen dat geldig is voor de houders van een rijbewijs D en die nog geen bewijs van vakbekwaamheid D hebben en anderzijds het gecombineerd praktisch examen waarbij het behalen van een rijbewijs D wordt gecombineerd met het behalen van een bewijs van vakbekwaamheid.

Het praktisch examen bestaat uit twee delen[22]:

• een rijtest op de openbare weg van minstens 90 minuten. Evenwel kan een test op een speciaal terrein of in een hoogwaardige simulator, voor maximaal 30 minuten worden meegeteld voor het bereiken van de vereiste duur van 90 minuten;
• een praktische test van tenminste 30 minuten, die ten minste de onderstaande punten bestrijkt:
• de veiligheid en het comfort van de passagiers kunnen waarborgen;
• een lading kunnen vervoeren met inachtneming van de voorschriften inzake veiligheid en goed gebruik van het voertuig;
• het voorkomen van criminaliteit en vervoer van illegale immigranten;
• fysieke risico's kunnen voorkomen;
• noodsituaties kunnen beoordelen.

Elk geslaagd deel van het praktisch examen blijft geldig gedurende drie jaar.

Het gecombineerd praktisch examen bestaat uit drie delen[23]:

• een rijtest op de openbare weg (zoals hierboven omschreven);
• een praktische test van tenminste 30 minuten (zoals hierboven omschreven);
• een proef op een terrein buiten het verkeer zoals bedoeld in artikel 39, § 1, eerste lid, 3° KB betreffende het rijbewijs. De proef op het terrein duurt minstens 15 minuten voor de categorieën D en de subcategorieën D1 en minstens 25 minuten voor de categorie D+E en de subcategorie D1+E.
• Voorwaarden voor het (gecombineerd) praktisch examen basiskwalificatie

Om toegelaten te worden tot het praktisch examen basiskwalificatie moet de kandidaat geslaagd zijn voor het theoretisch examen basiskwalificatie. De geldigheidsduur van het theoretisch examen is beperkt tot drie jaar.[24]

Om toegelaten te worden tot het praktisch examen basiskwalificatie met het oog op het behalen van een getuigschrift van basiskwalificatie geldig voor de categorie D of D+E of voor de subcategorie D1 of D1+E legt de kandidaat voor[25]:

• een geldig identiteitsbewijs voor de onderdanen van de Europese Unie;
• een document waaruit blijkt dat de kandidaat in dienst is van of werkt voor een onderneming die gevestigd is in België indien het onderdanen van een derde land betreft;
• een rijbewijs voor de categorie B ;
• een attest van slagen voor het theoretisch examen basiskwalificatie;
• een rijgeschiktheidsattest[26];
• het verzekeringsbewijs inzake de burgerlijke aansprakelijkheid voor het voertuig waarmee hij zich aanbiedt;
• het inschrijvingsbewijs van het voertuig en, in voorkomend geval, van de aanhangwagen;
• het groene keuringsbewijs van het voertuig, als dit onderworpen is aan de technische controle en, in voorkomend geval, van de aanhangwagen;
• in voorkomend geval, het Belgisch of Europees rijbewijs van de begeleider, geldig voor het besturen van het voertuig waarmee het praktisch examen wordt afgelegd alsook een geldig identiteitsbewijs van de begeleider.

Om toegelaten te worden tot het gecombineerd praktisch examen legt de kandidaat voor[27]:

• een geldig identiteitsbewijs voor de onderdanen van de Europese Unie;
• het hierna opgesomde document dat op de kandidaat van toepassing is:
• de aanvraag om een rijbewijs waarop het attest van slagen voor het theoretisch examen is aangebracht. In dit geval legt de kandidaat een getuigschrift van praktisch onderricht, afgegeven door een rijschool voor;
• het nog geldig voorlopig rijbewijs. Het voorlopig rijbewijs is, in voorkomend geval, vervolledigd met de vermelding dat de lesuren, voorgeschreven in artikel 15, tweede lid, 2° KB betreffende het rijbewijs gevolgd zijn;
• een attest waarin bevestigd wordt dat de kandidaat de in artikel 4, 4°, 5°, 6°, 7°, 8° of 15° KB betreffende het rijbewijs bedoelde opleiding gevolgd heeft (de opleiding werd verstrekt door: een ondernemingen voor openbaar vervoer, door VDAB, FOREM, IBFFP of ADG[28], de politieschool, het secundaire beroepsonderwijs, het leger en het onderwijs voor sociale promotie).
• een geldig Belgisch of Europees rijbewijs voor de categorie B;
• het rijgeschiktheidsattest[29];
• het verzekeringsbewijs inzake de burgerlijke aansprakelijkheid voor het voertuig waarmee hij zich aanbiedt;
• het inschrijvingsbewijs van het voertuig en, in voorkomend geval, van de aanhangwagen;
• het groene keuringsbewijs van het voertuig, als dit onderworpen is aan de technische controle en, in voorkomend geval, van de aanhangwagen;
• in voorkomend geval, het Belgisch of Europees rijbewijs van de begeleider, geldig voor het besturen van het voertuig waarmee het praktisch examen wordt afgelegd alsook een geldig identiteitsbewijs van de begeleider.

De kandidaat die geen van de landstalen (Frans, Nederlands of Duits) machtig is, kan zich voor de (gecombineerde) praktische examens op eigen kosten laten bijstaan door een tolk gekozen uit de beëdigde vertalers.[30]

Herkansingen en mogelijkheid tot beroep

De kandidaat mislukt voor het praktisch examen basiskwalificatie[31]:

• wanneer hij onbekwaam is om te sturen;
• wanneer hij op een gevaarlijke manier stuurt;
• in geval van tussenkomst van de instructeur of de begeleider.

Herkansen is mogelijk op de volgende werkdag na afspraak.

Na twee mislukkingen voor hetzelfde type praktisch examen, kan tegen die tweede beslissing beroep worden ingediend bij de beroepscommissie. Dit beroep moet per aangetekende brief ingediend worden binnen de 15 dagen te rekenen vanaf de datum van het mislukken.[32] Het beroep dient gericht te zijn aan de voorzitter van de beroepscommissie:

Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer

Dienst Rijbewijzen

Beroepscommissie

Vooruitgangstraat 56

1210 Brussel

De aanvrager dient een retributie te betalen van 12,50 euro.[33] Zij wordt slechts op beslissing van de commissie terugbetaald.

Het beroep, ondertekend door de kandidaat, vermeldt de naam, voornaam en geboortedatum van deze laatste, alsmede de exameninstelling waar het examen werd afgenomen en de datum daarvan. Het is met redenen omkleed door feiten die alleen betrekking hebben op de personen en de omstandigheden van plaats, tijd en procedure waaronder het examen werd afgelegd.[34]

De beroepscommissie verricht alle bijkomende onderzoeken die zij nodig acht. Zij beslist dat de kandidaat geslaagd is voor het examen of bevestigt de mislukking. Zij kan, in voorkomend geval, de verzoeker machtigen een nieuw examen af te leggen na afloop van de geldigheidsduur van het voorlopig rijbewijs waarvan de verzoeker houder was, zij bepaalt onder welke voorwaarden het examen plaats heeft.[35]

Het aanvullend examen basiskwalificatie

De houder van een bewijs van vakbekwaamheid D die een bewijs van vakbekwaamheid C wil of omgekeerd kan een aanvullend examen basiskwalificatie afleggen.[36]

Het theoretisch examen basis kwalificatie bestaat uit drie delen[37]:

• 100 vragen waarbij uit meerdere antwoorden kan worden gekozen, dan wel vragen waarop één antwoord moet worden gegeven, of een combinatie van de twee systemen. Deze proef duurt 100 minuten;
• casestudy's. Deze proef duurt 80 minuten;
• een mondelinge proef. Deze proef duurt 60 minuten.

De kandidaten beschikken over minstens vier uren om het theorie-examen af te leggen.

De minimumleeftijd om het theorie-examen van categorie D of D1 af te leggen is 17 jaar en 9 maanden.[38]

Het aanvullend praktisch examen dient te worden afgelegd overeenkomstig de modaliteiten die voorzien werden voor het afleggen van het praktisch examen basiskwalificatie.[39]

Het theorie- en praktijkonderricht

Het theorieonderricht kan gevolgd worden ofwel in de erkende rijschool, ofwel via de vrije opleiding. Beide vormen van theorie-onderricht kunnen eveneens worden gecombineerd.

Het praktijkonderricht kan gevolgd worden ofwel in de erkende rijschool, ofwel een scholing onder dekking van een geldig voorlopig rijbewijs model 3 (met een begeleider, zie ook punt II).

Naast de klassieke opleidingsmodules blijven de volgende rijopleidingen bestaan:

• door een maatschappij voor openbaar vervoer;
• door het leger;
• door de politieschool;
• door het beroepssecundair onderwijs;
• door de gewestelijke arbeidsbemiddelingsdiensten;
• door het onderwijs voor sociale promotie.
• Examencentra

De examens voor het verkrijgen van een getuigschrift voor basiskwalificatie kunnen worden afgelegd in een school voor secundair onderwijs of in één van de examencentra van de Groepering van erkende Ondernemingen voor Autokeuring en Rijbewijs (GOCA vzw), zie www.goca.be.

Ook de volgende instanties beschikken over examencentra:

• een maatschappij voor openbaar vervoer (TEC, MIVB of de VVM);
• de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB);
• l'Institut bruxellois francophone pour la formation professionnelle (IBFFP);
• l'Office communautaire et régional de la formation professionnelle et de l'emploi (FOREM).

[1] Art. 2 KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs, BS 30 april 1989.

[2] Aan de voertuigen van de categorieën D/D1 kan een aanhangwagen gekoppeld worden met een maximum toegelaten massa (MTM) kleiner of gelijk aan 750 kg. De aanhangwagen voor de categorie D+E mag niet aangewend worden voor het vervoer van personen. Voor de categorie D1+E mag de aanhangwagen niet aangewend worden voor het vervoer van personen en het MTM van het geheel mag niet groter zijn dan 12.000 kg en de MTM van de aanhangwagen mag niet groter zijn dan de ledige massa van het trekkend voertuig (anders is het rijbewijs voor de categorie D+E vereist).

[3] Art. 4, § 1 KB 4 mei 2007 betreffende het rijbewijs, de vakbekwaamheid en de nascholing van bestuurders van voertuigen van de categorieën C1, C1+E, D, D+E en de subcategorieën C1+E, D1, D1+E, BS 10 mei 2007 (afgekort als KB 4 mei 2007).

[4] Art. 5, § 2 KB 4 mei 2007.

[5] Art. 73 KB 4 mei 2007.

[6]De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, l'Office communautaire et régional de la formation professionnelle et de l'emploi, l'Institut bruxellois francophone pour la formation professionnelle en das Arbeitsamt der Deutschsprachigen Gemeinschaft.

[7] KB 10 januari 2013 tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende de examencentra voor de categorieën C, C1, C+E, D, D1, D+E, BS 18 januari 2013.

[8] KB 10 januari 2013 tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende de examencentra voor de categorieën C, C1, C+E, D, D1, D+E, BS 18 januari 2013.

[9] KB 10 januari 2013 tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende de examencentra voor de categorieën C, C1, C+E, D, D1, D+E, BS 18 januari 2013.

[10] Art. 7, § 1 (art. 36 voor het gecombineerd theoretisch examen) KB 4 mei 2007.

[11] Art. 7, § 2 KB 4 mei 2007.

[12] Art. 21, § 1, tweede en derde lid KB 4 mei 2007.

[13] Art. 29 (zie art. 36 voor het gecombineerd theoretisch examen) KB 4 mei 2007.

[14] Art. 30, § 2 juncto art. 26, § 4 KB 4 mei 2007.

[15] Wet 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer, BS 27 maart 1968 (wegverkeerswet). De rechter kan het herstel in het recht tot sturen afhankelijk maken van het slagen van een geneeskundig- en/of een psychologisch onderzoek.

[16] Art. 42 ( zie bijlage 6) KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs, BS 30 april 1998.

[17] Art. 30, § 2 (zie art. 37, § 1 voor het gecombineerd theoretisch examen) KB 4 mei 2007.

[18] Art. 30, § 1 (zie art. 37, § 1 voor het gecombineerd theoretisch examen) KB 4 mei 2007.

[19] Art. 27, § 1 KB 4 mei 2007.

[20] Art. 27, § 3 KB 4 mei 2007.

[21] Art. 27, § 4 KB 4 mei 2007.

[22] Art. 35, § 1 KB 4 mei 2007.

[23] Art. 42, § 1 KB 4 mei 2007.

[24] Art. 32 KB 4 mei 2007.

[25] Art. 33 KB 4 mei 2007.

[26] Art. 44, § 5 KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs, BS 30 april 1998.

[27] Art. 40 KB 4 mei 2007.

[28]De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, l'Office communautaire et régional de la formation professionnelle et de l'emploi, l'Institut bruxellois francophone pour la formation professionnelle en das Arbeitsamt der Deutschsprachigen Gemeinschaft.

[29] Art. 44, § 5 KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs, BS 30 april 1998.

[30] Art. 27, § 2 KB 4 mei 2007.

[31] Art. 35, § 3 KB 4 mei 2007.

[32] Art. 44, § 1 KB 4 mei 2007 (met verwijzing naar art. 47 KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs).

[33] Art. 61 KB 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs, BS 30 april 1998.

[34] Art. 44, § 1, derde lid KB 4 mei 2007.

[35] Art. 44, § 2 KB 4 mei 2007.

[36] Art. 26, § 3 juncto art. 43 KB 4 mei 2007.

[37] Art. 29 KB 4 mei 2007.

[38] Art. 30, § 1 (zie art. 37, § 1 voor het gecombineerd theoretisch examen) KB 4 mei 2007.

[39] Art. 43, tweede lid KB 4 mei 2007.